Functionele neurochirurgie

Aangezichtspijn kan optreden na een medische ingreep, zoals na operaties aan de neusbijholten of tandheelkundige ingrepen. Bij gedeeltelijke zenuwbeschadigingen kan er voor de patiënt een onacceptabele pijn ontstaan. De huid reageert gevoelig op aanrakingen, terwijl er bovendien een veranderde gevoelsbeleving of zelfs gevoelloosheid kan optreden. Toepassing van TENS, het voorschrijven van pijnstillers ter bestrijding van neuropathische pijn of triggerpoint-injecties zijn de belangrijkste behandelingsmethoden, evenals injecties in het gebied van de aangedane zenuw. Als een dergelijke pijn in de bovenkaak optreedt, kan een serie zenuwblokkades aan de bovenkaak, de zogenaamde 'nervus infraorbitalis blokkades', de pijn doen verminderen, echter niet de eventueel opgelopen gevoelloosheid.

Aangezichtspijn kan het gevolg zijn van een plaatselijke aandoening van één van de aangezichtsstructuren, of het kan het gevolg zijn van een stoornis van de inwendige bezenuwing of het kan een symptoom zijn van angst en psychische spanning. Via onderstaand diagram trachten wij u te helpen om te weten te komen over welk soort aangezichtspijn het bij u gaat.

Hierboven zijn de meest voorkomende oorzaken van "aangezichtspijn" weergegeven. Aan de hand van bijkomende onderzoeken kan Uw arts echter de diagnose correct stellen. De belangrijkste onderzoeken zijn:

• een bloedanalyse om te zoeken of er een ontsteking aan de gang is
• een radiografie van het aangezicht kan aantonen of er een sinusitis is
• een radiografie van het kaakgewricht toont evt. een ziek kaakgewricht
• een CT-scan of Magnetisch Resonantie (MR) onderzoek van aangezicht en/of hersenen kan aantonen of er iets mis is met de aangezichtszenuwen

Er moet een duidelijk verschil gemaakt worden tussen verschillende vormen van hoofdpijn.

Hoofdpijn

Bij hoofdpijn en gelaatspijn moet uitvoerig onderzoek plaatsvinden door eventueel huisarts, neuroloog, KNO-arts, oogarts, tandarts, kaakchirurg, anesthesioloog, psycholoog en psychiater. De behandeling die het pijnteam in een pijnpolikliniek bij hoofdpijn/gelaatspijn toepast, is voor een groot gedeelte zuiver op de pijn gericht en minder op de directe oorzaak. Daarom moet onderzoek plaatsvinden om een diagnose te stellen of uit te sluiten. Het is af te raden om patiënten met hoofdpijn primair te behandelen voor de pijnklachten. De arts, werkzaam in de pijnkliniek moet patiënten met hoofdpijn die onvoldoende zijn nagekeken dan ook verwijzen ter evaluatie en diagnose-stelling. Naast het voorschrijven van paracetamol en/of NSAID's heeft het anti-epilepticum carbamazepine een bijzondere plaats bij het behandelen van pijn in het hoofd en aangezicht.

Clusterhoofdpijn

Clusterhoofdpijn (cluster headache) wordt aan één zijde van het hoofd ervaren, meestal in en om het oog , maar de pijn kan uitstralen naar het voorhoofd, de zijkant van de schedel, het gelaat, het oor of de nek. De pijn is borend tot stekend van karakter en wordt als ernstig aangegeven. Tranenvloed, het rood worden van het oogwit, opzwellen van het neusslijmvlies, loopneus, zweetvorming op het voorhoofd, een nauwe pupil of een hangend ooglid kunnen bij clusterhoofdpijn voorkomen. De therapie kan zijn behandeling met carbamazepine (Tegretol), ergotamine, sumatriptan (Imigran), corticostro?den, methysergide (Deseril), calciumblokkers (bijvoorbeeld Adalat of Isoptin), lithiumcarbonaat, TENS, zuurstoftherapie en eventueel een zenuwblokkade. Goede resultaten zijn verkregen met het zogenaamde ganglion sphenopalatinum-blok. Hierbij wordt vanuit de zijkant van de wang een elektrode ingebracht naar deze zenuwknoop, waarna de elektrode door middel van radiofrequente stroom kortdurend verhit wordt.

Behandeling

Gedurende een aanval:

• imitrex (sumatriptan)
• zuurstoftoediening (8 l.p.m.)

Preventie

• deseril (methysergide)
• corticoiden
• cocainisatie, lidocainisatie ggl.
• beta-blokker, verapamil, lithium, paddestoelen

Chronische pijn ten gevolge van kanker

In het hoofd-halsgebied kan een kwaadaardig gezwel ernstige pijn veroorzaken. Nauwkeurig onderzoek naar het type pijn is noodzakelijk. Ingroei van zenuwen kan leiden tot neuropathische pijnen. Deze reageren slecht op NSAID's, terwijl methadon, fentanylpleister, carbamazepine, benzodiazepines, tricyclische antidepressiva en TENS een duidelijk positief effect op de pijnbestrijding kunnen hebben. Bij terminale patiënten kan een katheter in de nek of rug ingebracht worden, om de patiënten continu morfine toe te dienen. De benodigde dosering opiaten is bij deze vorm van toediening aanzienlijk lager, zodat een adequate pijnbestrijding kan plaatsvinden met minder bijwerkingen dan bij orale inname van de opiaten. Bovendien hebben sommige patiënten met een tumor in het hoofd-halsgebied moeite om de medicamenten via de mond in te nemen.

Aangezichtspijn t.g.v. goedaardige tumoren in rond de hersenen

Deze 53 jarige patiënte komt met aangezichtspijn rechts. Een magnetisch resonantieonderzoek van de hersenen toont een goedaardige tumor die drukt op de aangezichtszenuw.

Na een neurochirurgische interventie is de tumor verdwenen (rode pijl) en de aangezichtspijn is ook verdwenen. Deze beelden tonen dat bij langdurige aangezichtspijn er zeker steeds een beeld van de hersenen moet worden gemaakt om deze tumoren aan te tonen. Gelukkig is dit eerder zeldzaam, zoald reeds gemeld op het overzicht.